Voor wie de visfilets, voor wie de rotte viskoppen?

Ergens in de jaren ‘60 moet het begonnen zijn. Bij wijze van experiment werden een aantal exemplaren van de Nijlbaars uitgezet in het Victoriameer, een van de grote meren in centraal Afrika. Bij ons is hij beter bekend als de Victoriabaars. Vandaag heeft deze vis quasi alle andere vissen opgegeten of verdrongen. De Oostenrijkse cineast Hubert Sauper schetst in zijn film het stuitende verhaal van deze vis. Rondom het Victoriameer ontwikkelde zich een visindustrie, die dagelijks zowat 500 ton Victoriabaars exporteert naar Europa, goed om elke dag twee miljoen Europeanen van lekkere vis te voorzien. Elke dag stijgen vrachtvliegtuigen op om de vis over te vliegen. De vliegtuigen zijn vaak van goedkope Russische maatschappijen en meestal van bedenkelijke kwaliteit. Afrikaanse vissers trekken het meer op om de gigantische vissen aan land te brengen. Sommigen bekopen het met hun leven, want de duikers moeten de vissen naar de netten jagen, terwijl ook krokodillen in de buurt vertoeven. Deze visindustrie krijgt van Europa flink wat financiële steun bij wijze van ontwikkelingshulp. Maar voor de lokale bevolking is deze vis te duur, en zijn alle andere vissen verdwenen. De mensen moeten het stellen met de viskoppen en de karkassen die worden gekookt en gefrituurd, terwijl je er de wormen ziet uitkruipen. De droogte in het binnenland zorgt ondertussen voor hongersnood en de Tanzaniaanse regering roept de UNO te hulp. En ¬ toppunt van ironie – vaak zijn het dezelfde vliegtuigen die de Victoriabaars overbrengen, die ook terugvliegen met voedselhulp uit Europa. Het is trouwens uit deze persoonlijke ervaring van de cineast dat de film ontstaan is. Hubert Sauper draaide een film over Rwandese vluchtelingen in het gebied. Hij ontdekte dat het vliegtuig dat voedselhulp voor een vluchtelingenkamp aanvoerde, onmiddellijk daarna 50 ton vis naar Europa overvloog. Dit alles gebeurt in Mwanza, een klein stadje in Tanzania, een van de armste landen ter wereld. Ondertussen tiert de prostitutie welig en sterven steeds meer mensen aan aids. Stap voor stap schetst Sauper het hallucinante beeld van wat men de globalisering is gaan noemen. Via de persoonlijke verhalen en de dromen van de mensen openbaart zich een gruwelijk aspect van de betrekkingen tussen Europa en Afrika.